Myśl taka, niby-heretycka:

Gdyby Żydzi w Jezusa uwierzyli, nie byłoby chrześcijaństwa.

Więc może tak lepiej?

PS. Jest taki pogląd, iż Żydzi mają swoją ścieżkę do Ojca, więc nie potrzebują Syna.

Teraz żałuję, że nie zadałem sobie trudu, by samemu coś napisać.
Jezus
W epilogu Twarzy Jezusa Gezy Vemesa

 Ewangelie są literaturą, a literatura wymaga egzegezy, wyjaśniania. Geza Vermes

Jesteśmy w pierwszym wieku naszej ery („po Chrystusie”, jak długo pisano, a niektórzy wciąż piszą), raczej przy jego końcu, i na początku wieku następnego. W stolicy imperium, w Rzymie, lecz może w Aleksandrii, jeszcze w Azji Mniejszej, i na Bliskim Wschodzie (to ostatnie jest tutaj określeniem anachronicznym,  ale sytuuje geograficznie dość precyzyjnie).

Dziś dwa słowa o Ewangeliach. Ale nie o kwestiach religijnych rzecz będzie, bo nie to miejsce, i nie te kompetencje piszącego. Jeśli nie o sprawach wiary, to o czym?
O literaturze… Są przecież święte księgi równiez literackimi kreacjami, bo nawet jeśli Bóg (bogowie) stali za plecami piszących, to jednak ludzkie ręce zawsze trzymały trzcinę, ptasie piórko, stylus. I Wedy, i Upaniszady, i Koran, i Tora, i Ewangelie tak powstały, choć czasem głosi się pogląd, że księga została na tę ziemię s p r o w a d z o n a przez archanioła, proroka (jeśli poczuliście tu Państwo oddech heretyka, to trudno).

Cóż zatem powiedzieć można o literackich wyróżnikach czterech Ewangelii?
Językowy grunt
Wszystkie napisano w jezyku greckim, koine, owej lingua franca świata ówczesnego, co może być zaskoczeniem dla tych, którzy za językowe spoiwo rzymskiego cesarstwa uważają łacinę. Z kolei przypuszczenia, iż któraś z Ewangelii powstała w języku aramejskim (języku Jezusa, de facto dialekcie galilejskim), zostały definitywnie obalone przed wielu już laty. Nie wyklucza to oczywiście faktu, że źródła Ewangelii (jak np. hipotetyczne Źródło Q lub tzw. źródła M i L) były spisane w aramejskim.
A zatem:
Styl i forma
Każdy z Ewangelistów ma swój własny, niepowtarzalny styl.
Marek („Marek”, „Łukasz” i in. to umowne określenia autorów Ewangelii) jest zwięzły, jego styl jest oszczędny. W pierwszej historycznie Ewangelii (powstała w Rzymie? w Aleksandrii?) jej autor eksponuje cuda Jezusa, egorcyzmy i uzdrowienia, a robi to konsekwentnie.
Mateusz swą Ewangelię pisał dla greckojęzycznych gmin żydowskich, co przekłada się na liczne Starotestamentowe nawiązania i cytaty. Rozbudowuje wydarzenia i wypowiedzi Jezusa (proszę porównać jego Kazanie na Górze z Łukaszowym Kazaniem na Równinie i ich wersje Modlitwy Pańskiej).
Język Łukasza jest wyrafinowany, jego słownictwo bogate, a konstrukcje zdaniowe złożone, co dobrze koreluje z tradycją, w której uważa się Łukasza za lekarza. Jest Łukasz indywidualistą i źródła traktuje swobodnie, układając wedle swego uznania dostępny materiał. Talent literacki Łukasza widoczny jest szczególnie w Dziejach Apostolskich. Żywa narracja łączona jest tu z udramatyzowanymi mowami.
Mateusz wplata w tekst słowa aramejskie, czego nie robi Łukasz, adresujący swą Ewanglelię do nawróconych pogan z gmin Azjii Mniejszej, którzy aramejskiego znać nie mogli. Mateusz jako jedyny z synoptyków opowiada o dzieciństwie Jezusa, i w tym fragmencie zbliża się do ewangelii apokryficznych, co odpowiadało ówczesnym potrzebom i oczekiwaniom, z drugiej strony mówi coś o umysłowości piszącego.
Ewangelia Janowa, niesynoptyczna, idąca jakby w poprzek pewnym tradycjom, to erupcja wyobraźni (by nie powiedzieć – „fantazji”), jednak na  mocnym filozoficznym, kulturowym podkładzie. A jak się to czyta…

To tylko parę spostrzeżeń. Po szczegółowe, jakże pasjonujące analizy odsyłam do specjalistów. Na początek polecam Gezę Veremesa, E.P. Sandersa, ks. Waldemara Chrostowskiego.

Na koniec uwaga: cztery Ewangelie to cztery obrazy, wizerunki Jezusa. Przetworzone, uformowane, także literacko. Literaturo, bez ciebie nie ma ani tego życia, ani życia przyszłego. Amen.

Z Księgi Sędziów:

7 Doniesiono o tym Jotamowi, którzy poszedłszy, stanął na szczycie góry Garizim, a podniósłszy głos, tak do nich wołał: 
«Posłuchajcie mnie, możni Sychem, 
a Bóg usłyszy was także. 
8 Zebrały się drzewa, aby namaścić króla nad sobą. 
Rzekły do oliwki: "Króluj nad nami!" 
9 Odpowiedziała im oliwka: 
"Czyż mam się wyrzec mojej oliwy, 
która służy czci bogów i ludzi, 
aby pójść i kołysać się ponad drzewami?" 
10 Z kolei zwróciły się drzewa do drzewa figowego: 
"Chodź ty i króluj nad nami!" 
11 Odpowiedziało im drzewo figowe: 
"Czyż mam się wyrzec mojej słodyczy 
i wybornego mego owocu, 
aby pójść i kołysać się ponad drzewami?" 
12 Następnie rzekły drzewa do krzewu winnego: 
"Chodź ty i króluj nad nami!" 
13 Krzew winny im odpowiedział: 
"Czyż mam się wyrzec mojego soku, 
rozweselającego bogów i ludzi, 
aby pójść i kołysać się ponad drzewami?" 
14 Wówczas rzekły wszystkie drzewa do krzewu cierniowego: 
"Chodź ty i króluj nad nami!" 
15 Odpowiedział krzew cierniowy drzewom: 
"Jeśli naprawdę chcecie mnie namaścić na króla, 
chodźcie i odpoczywajcie w moim cieniu! 
A jeśli nie, niech ogień wyjdzie z krzewu cierniowego i spali cedry libańskie". 

Co dedykuję przedstawicielom Władzy...

Schowany za dłońmi Bobby Fischer. Rejkiavik 1972

Obejrzałem film "Pionek", opowieść (fabuła) o genialnym amerykańskim szachiście Bobbym Fischerze. Apogeum historii wypada w roku 1972, kiedy to w Rejkiaviku Fischer zmierzył się o tytuł szachowego mistrza świata z Rosjaninem Borysem Spasskim. Kto śledził historię szachów współczesnych, ten wie, że w II połowie XX wieku koronę szachową nosili Rosjanie. Tal, Botwinnik, Petrosjan, Spasski, Karpow, Korcznoj, Kasparow. Szachy to była ich domena, nie - to była sprawa narodowego, ojczyźnianego honoru. Cóż, że Amerykanie wylądowali na Księżycu, cóż że mieli te swoje wieżowce i samochody. To Rosjanie byli królami, bo szachy to królewska gra, ale i znacznie więcej, to esencja myśli wykrystalizowana z czystego rozumu. I oto nagle w latach 60. objawia się talent Bobby'ego Fischera, który już w wieku 12 lat zostaje mistrzem Ameryki, a potem pnie się wyżej i wyżej, by w 1972roku zasiąść naprzeciw ówczesnego mistrza - Borysa Spasskiego. 

Co się wtedy działo! Świat oszalał na punkcie szachów. Oszałała Ameryka, zwariowalismy i my. USA kontra ZSRR. Wolny świat przeciw temu za Żelazną Kurtyną. Był aspekt polityczno-socjologiczny, ale przecież dla nas, wtedy uczniów 2 klasy licealnej liczyły się szachy. Czy analizowaliśmy partie meczu? Ci najbardziej wkręceni pewno tak. Sławna, ponoć najpiękniejsza w historii współczesnych szachów partia 6., po której Spasski długo bił Fischerowi brawo. Więc graliśmy, graliśmy na przerwach, po lekcjach, wieczorami mozolnie wkuwając otwarcia i końcówki. Partia hiszpańska, obrona sycyliska (domena Fischera!), gambit hetmański. Fischer wygrał 12 1/2 : 8 1/2. Wygrał i zniknął. Pojawił się jeszcze po latach i zagrał ze Spasskim "mecz rewanżowy", o niewielkim znaczeniu, poza finansowym. Ale psychika Fischera rozsypała się zupełnie. Film pokazuje rodzenie się obsesji, paranoi, lęku. Geniusz w uchwycie swojego myślenia.
"Po wykonaniu 4 ruchów jest 300 miliardów kombinacji. Więcej niż gwiazd w galaktyce", mówi ksiądz wspierający grę Fischera, wybitny szachista. Czy można żyć z galaktyką w głowie? 

Już nigdy szachy nie były na takim piedestale. A teraz szachowym mistrzem świata jest... Norweg. Widział to kto?
PS
A Spasski? Nie darowano mu porażki i już się nie dźwignął. Ne był zresztą wybitnym szachistą. Podobno.