Lipa?
Tak! Bo - jak pisze jeden z jurorów konkursu Tomasz Jastrun - bielska "Lipa" trwa już ponad 30 lat.
Ta "Lipa" to ogólnopolski przegląd dziecięcej i młodzieżowej twórczości literackiej. Pod patronatem prezydenta Bielska-Białej. Organizuje spółdzielnia mieszkaniowa "Złote Łany", a książkę z plonem zmagań wydał Urząd Miasta B-B. Podkreślam te szczegóły, bo pokazują, jak ważne dla wspierania kultury są lokalne społeczności i ich mądre przedstawicielstwa.
Zarazem nie jest to przysłowiowa lipa, bo - gdy zajrzymy do nadesłanych i wyróżnionych drukiem tekstów (około setka) - okazuje się, że milusińscy robią to naprawdę nieźle i prawdziwa to przyjemność poznawać ich pisanie.
Jak wyczytałem z protokołu jury, nadesłano około dwu tysięcy utworów (sic!). "Niektórzy ujawnili literacką i językową biegłość, inni byli niezwykle zdumieni istnieniem krzywdy społecznej".
Co zaskakujące, bardzo dużo w tej książce prozy i jest to obraz nadesłanych prac, a czego dowiedziałem się od Janka Pichety, jednego z jurorów.
Dzieci i młodzież wolą prozę??
Cóż, jednak poezja broni się lepiej. Może banalna prawda, że prozaikiem zostaje się niosąc na plecach bagaż życiowych doświadczeń, tu się niestety też ujawnia?
Pokażę Wam zatem kilka wierszy, bo niektóre bardzo mi się podobały.


Magdalena Oksińska (podstawówka)

Jesienna gablota

Park niczym gablota u jubilera
Żółta brzoza mieni się złotem
Okazały kasztan lśni bursztynem
Drobna jarzębina potrząsa kamyczkami rubinu
Smukły świerk błyszczy szmaragdem
A wszystko oplata pajęczyna
- srebrny łańcuszek.


Anna Siłka (jw.)

Trawa

Na wiosnę
zapuszczała włosy
drogocenne skarby
ukryła w ich zieleni

zapraszała gości
częstowała rosą
słuchali
kumkania żab
i przebojów świerszczy

Latem
skróciła włosy
pokryła je żółcieni farbą
i skropiła się
aromatem siana

Jutyna Kołatek (gimnazjalistka)

Suknia (fragment)

Mruga bławatkiem żywotka
Uśmiecha się wstążką galonki
Otula miękkim fartuchem
Grozi hoczkiem jak palcem.
Na zakurzonym strychu
Spogląda dziurką od klucza
Jak przez oczko w pończosze (...)
 

Kaja Drozdowska (szkoła średnia)

'''

golenie jest straszne
   golenie - brutalne
   golenie - bolesne
      bolące golenie
      poharatane
a nie umiem tak na szybko
a zaraz
bieg zadyszka autobus tramwaj drugi bieg

rajstopki są cieliste
i muszą takie pozostać
a co jeśli
przykleją sią na krew

zestresowana
powiem nie-tak-coś
lub coś-za-bardzo-tak

a mogłam po prostu wstać
pięć minut wcześniej

----------------------------------------------------------

Fajne, prawda?

"Lipa 2016"

Myśląc o tym, że nie jest może aż tak istotne, w jakiego Boga (boga, bogów, Istotę Wyższą) wierzymy, przychodzi mi na myśl stary joński filozof Ksenofanes, który tak pisał:

„Etiopowie twierdzą, że bogowie ich są czarni i płaskonosi, a Trakowie, że są niebieskoocy i rudowłosi".
"A gdyby byki i konie, i lwy posiadały ręce i mogły nimi malować i dzieła tworzyć, jak ludzie, to konie malowałyby postacie bogów podobne do koni i takież ciała im dawały, a byki podobne do byków, takie dając im kształty, jakie dany gatunek właśnie posiada".

Znane, może i nieco ograne, ale czy przez to mniej prawdziwe?

Z wykładu ks. Krzysztofa Paczosa ("Wyjście z religii. Cz.1", grudzień 2011. YT. Polecam):
Wedlug jednego z francuskich filozofów to, co nas czeka w przyszłości w relacji człowieka do Boga (bogów) to "anateizm". Nie ateizm. Jego zaprzeczenie.
Przy czym anateizm nie musi wcale być teizmem (a więc nie prosta negacja negacji).
Chronologia byłaby więc taka:

Teizm -> Ateizm -> Anateizm.

Czymże jednak ów anateizm być mógłby - nie wiadomo. Ta myśl wydaje mi się ciekawa. Zmierzch religii, jaki obserwujemy w świecie nie tylko Zachodu, może doprowadzić do czegoś innego niż prostego powszechnego zanegowania istnienia Boga.
 

Gdy jesteśmy pod wpływem dwóch wykluczających się elementów poznawczych, jak: „Palę  papierosy” i „Palenie jest szkodliwe dla zdrowia” – wpadamy w tak zwany dysonans poznawczy. Dysonans jest nieprzyjemny, rodzi  niepokój i zwykle chcemy się go jakoś pozbyć. Mamy wtedy wybór: albo rzucamy palenie, albo szukamy usprawiedliwienia typu: „Palenie jest co prawda szkodliwe, ale likwiduje stres, a poza tym zachowuję szczupłą sylwetkę”. Upraszczając - szukamy takiego rozwiązania problemu, aby oba elementy jakoś ze sobą pogodzić i zapewnić sobie jaki taki komfort psychiczny.
Teoria dysonansu poznawczego opracowana w połowie lat 50. przez Leona Festingera okazała się m.in. skuteczna w wyjaśnieniu takiego oto zachowania:
W moim głębokim przekonaniu „jestem dobrym, przyzwoitym człowiekiem” (element poznawczy 1). Ale jestem nazistą, jest wojna i kazano mi zapędzać Żydów do obozów i tam ich zabijać (element poznawczy 2). Niewiele osób zredukuje dysonans, stwierdzając że w takim razie wcale nie są przyzwoitymi ludźmi. Łatwiej go zlikwidować, usprawiedliwiając wyrządzaną krzywdę konstatacją: „Dostają w końcu to, na co zasłużyli” albo „To robactwo, te świnie wcale nie zasługują na miano ludzi”. A zatem wbrew przewidywaniom teorii freudowskiej agresja wcale nie wygasza się (w wyniku katharsis), wręcz przeciwnie – ulega wzmacnieniu.

Otóż jest taka kategoria zachowań, które dobrze tłumaczą się na gruncie teorii dysonansu poznawczego i o tym chciałbym dziś napisać. Zbliża się Wielkanoc i możecie uznać te wywody za obrazoburcze, a przynajmniej dziwaczne. Z podobnymi poglądami zetknąłem się jednak, studiując historię początków chrześcijaństwa i uznaję, że trzeba o tym wspomnieć.
Cofnijmy się zatem mniej więcej do roku 30 n.e. Jesteś jednym z ubogich rybaków wędrujących wraz ze swoim mistrzem pylistymi drogami i ścieżkami Galilei. Na imię masz Szymon, twój ukochany rabbi nadał ci imię „Skała” - Kefas (potem z grecka nazwą cię Petrus, Piotr). Wierzysz z całego serca, że twój mistrz jest Mesjaszem, że przybył na świat, by ustanowić tu Boże Królestwo. Podobnie jak twoi towarzysze czekasz na nadejście dni chwały Pańskiej. On zajmie miejsce po prawicy Boga, wy zaś usiądziecie w kręgu, by razem sprawować rządy nad dwunastoma pokoleniami Izraela.
Ale dzieje się coś strasznego. Pan zostaje pojmany, osądzony i jak ostatni złoczyńca ukrzyżowany w Jerozolimie, na Wzgórzu Czaszki. W języku teorii następuje
f a l s y f i k a c j a przekonania. Powstaje zarazem dysonans: Jezus jest/był Mesjaszem (element 1). Jezus został zabity i wszelkie nadzieje legły w gruzach (element 2). Cóż się dzieje? Czy to łamie twoją niezachwianą do tej pory wiarę w mistrza? NIE. Co więcej, od tej chwili wraz z innymi uczniami stajecie się apostołami i niezachwianie, często poświęcając życie, szerzycie wiarę w Pana. Pana, który przecież MUSIAŁ ponieść tę straszną śmierć (powołujecie się na proroctwa Izajasza). Pana, który potem ZMARTWYCHWSTAŁ i UKAZAŁ SIĘ wielokrotnie swym uczniom. Przezwyciężył śmierć.

Według teorii dysonansu istnieje 5 warunków, by w następstwie falsyfikacji przekonania zaobserwować Zwiększenie a nie Zmniejszenie gorliwości wiary (czyt.: apostołowania, nawracania innych):
1. Przekonanie musie być oparte na głębokim przeświadczeniu (w tej sytuacji – bez wątpienia).
2. Osoby zaangażowane musiały wcześniej podjąć działania, które trudno cofnąć („Sprzedaj wszystko […] i chodź za mną”).
3. Przekonanie (o tym, że Jezus jest/był Mesjaszem) jest bardzo specyficzne, ale musi mieć odniesienie do rzeczywistości, aby mogło być sfalsyfikowane (cóż, w pierwszej chwili wyglądało na to, że śmierć Jezusa na krzyżu kończy całą sprawę).
4. Musi pojawić się silny dowód obalający przekonanie (śmierć na krzyżu właśnie)
5. Musi istnieć silne wsparcie społeczne (tu: grupa uczniów)

Cóż, tego typu zachowania obserwowano na przestrzeni wieków. Dwa przykłady:
- Przekonanie grup wczesnochrześcijańskich o rychłej Paruzji Chrystusa (która nie następowała). Dysonans ten zlikwidowano w końcu, odsuwając powtórne przyjście Pana do nieoznaczonej przyszłości i koncentrując się na budowaniu Kościoła Chrystusowego, tu i teraz.
- wieszczenie nadejścia 1000-letniego królowania Jezusa Chrystusa (bezlik różnych ruchów millenarystycznych). Wbrew temu, co można byłoby oczekiwać, kolejne „błędne” daty nastania owego 1000-lecia tylko nasilały przekonanie i prowadziły do wyznaczania kolejnych, kolejnych, kolejnych terminów.

Jedna z takich zadziwiających (współczesnych) historii zbadana została i opisana w książce „Gdy proroctwo zawodzi” (Festinger i in.; z niej przytoczone tu zręby teorii) - rzecz traktuje o grupie ludzi w Ameryce (połowa XX w.), wieszczących panświatową katastrofę. Książkę wydano w WAM w 2012 r. Można sięgnąć do przeglądowej pracy Festingera „Teoria dysonansu poznawczego”.

Co zaś do dysonansu Szymona Piotra – można ten wywód potraktować poważnie, można pokiwać głową ze zdziwieniem lub wzruszyć ramionami. Materia fidei.

Wielkanoc 2017

 

Porządkując jedną z szaf zmarłej w styczniu Mamy, znalazłem przykurzoną siatkę, a w niej mój stary mundurek harcerski. Krzyż z czerwoną podkładką [zakończyłem harcerską przygodę w pięknym stopniu harcmistrza], granatowy sznur z ramienia (w czasie wakacyjnym komendant obozu), czarno-biała chusta, białe wywijki i czarne getry z dwoma białymi paskami.
 

Do harcerstwa trafiłem późno, bo w połowie liceum (wtedy, na początku lat 70. - czteroletniego), skuszony w końcu... No właśnie, czym? Raczej mieszczuch, o niewielkich skłonnościach do tarzania się w piachu i nurzania w leśnej gęstwinie, bez szczególnego upodobania do hierarchii, kategoryzowania (co nieuchronnie prowadzi do konieczności słuchania bez szemrania poleceń ludzi na ogół obiektywnie głupszych od ciebie).
A jednak.
A jednak przystałem do ekipy i przez kolejnych parę lat bawiłem się doskonale. Odcierpiałem swoje na początku, bezskutecznie próbując forsować osobisty, indywidualny pogląd na harcerską służbę; zmagając się z wiszącymi linowymi mostkami (mam przeraźliwy lęk wysokości); latrynami, w których siedzisz nad zalatującym 3-metrowym dołem na chybotliwej żerdce razem z czterema innymi przymuszonymi jak ty; zimną wodą o poranku i taką samą (dlaczego?) w słoneczne upalne południe, a która w żaden sposób nie jest w stanie wypłukać tłustej mazi z dna twojej menażki; przygryzając zęby podczas kolejnej próby (na Boga, której to już?) bezszelestnego obrócenia się w prawo w szeregu podobnych ci nieboraków. I tak dalej i dalej. Widać z tego szybkiego wyliczenia, że harcerstwo pojmowałem od początku w kategoriach letniego obozowego wypoczynku (plus wiosenno-jesiennego biwakowania).
I tak już zostało. Oczywście było też harcerstwo śródroczne, szkolno-drużynowe, szczepowe i hufcowe, ale nie ono było solą ziemi.

I tu mam diagnozę (dla siebie). Nocne gwiaździste niebo nad pachnącymi łąkami magicznej Lipowej koło Żywca, chlupot wody i błota w butach po trzytygodniowych bezustannych ulewach, nogi tych dziewcząt, ledwo-ledwo przysłonięte krótkimi szarymi spódniczkami, piski i wrzaski niedorostków okładających  się workami wypełnionymi zbitą słomą w czasie "letnich igrzysk obozowych", uważne oczy słuchających wieczornej opowieści, cisza, przerywana od czasu do czasu podejrzanym trzaskaniem gałązek w czasie samotnego trzeciego orlego pióra.

Z tamtych lat wiele dobrych znajomości a często przyjaźni, czar zamknięty pod skrzypiącą już nieco skórą.
Głos trąbki. On już mnie nie wezwie, może kiedyś odeśle na odpoczynek.

* Na zdjęciu obozowanie w roku 1947, wtedy mnie jeszcze nie było na świecie.
* Sprzeciw wobec, opór przed różnymi durnymi HSPS-ami, "Ukrainy", ułani, szwoleżerowie, Dorota i Carmela (a tak), szkopy i dekownicy, etos wojny przeciw bolszewikom, ostentacyjne maszerowanie do kościoła w niedziele i święta. To się naprawdę liczyło. Ale bogoojczyźnianego, jednowymiarowego w istocie, harcerstwa nie dane mi było - na szczęście - skosztować.
* Byli, nieopodal, ludzie nieco starsi, którzy wsłuchiwali się w Głos Ludu. Chwała im jednak za to, że przymykając oczy pozwalali na tę dobrą, historyczną  interpretację harcerskiej służby.
* Szeregi... Z katowickiego środowiska, bez rozróżniania, kto z kim, a kto przeciw komu: bracia Wieczorkowie, Paweł i Krzyś, Marek Ujejski, Bartek Majeran, Marek Byszewski (ŚP.), bracia Cofałowie, Andrzej i Michał, Andrzej Grim, Mirek Idzik, Jasiu Gołąbek, Jurek Marcol, Romek Duczek, Jasiu Isakow, Koziołowie, Heniek Palus i Piotrek Stróżyna, Marek Wójcicki i Ewa Urbańczyk. Na przykład.

Wesołego Alleluja A.D. 2017